Wat kun je doen om de bijwerkingen van retinoïden te verminderen?

Een van de meest voorkomende bijwerkingen van een behandeling met retinol (vitamine A) en derivaten daarvan (retinoïden) is retinoïde dermatitis. Deze huidaandoening kan bij elke uitwendige huidbehandeling optreden, maar bij een lokale behandeling met retinoïden komt ze bijna altijd voor.

Voor de uitwendige behandeling van acne schrijven artsen tegenwoordig preparaten voor zoals Roaccutane, Acnecutan, Verocutan en Sotret. De werkzame stof in al deze middelen is isotretinoïne, met de enige verschil de dosering en de fabrikant.

Al op de derde of vierde dag van een behandeling met deze preparaten kunnen er symptomen van retinoïde dermatitis optreden. De meeste houden direct verband met hypervitaminose A (een verhoogde concentratie van vitamine A in het lichaam):

• roodheid en overgevoeligheid van de huid
• droge en dunner wordende huid
• droge en geïrriteerde slijmvliezen (contactlenzen dragen wordt onmogelijk)
• extreme gevoeligheid voor uv-straling
• schilferende gezichtshuid
• dunner wordend haar en haaruitval
• droge en ontstoken lippen
• schilferende handpalmen en voetzolen
• overmatig zweten
• depressie, huilerigheid

Dit zijn echter meer dan zomaar wat onaangename bijwerkingen: het zijn tekenen van een te hoge dosering isotretinoïne, vooral als je er al tijdens de eerste dagen of de eerste week van de behandeling last van krijgt. Het is belangrijk om te weten dat je behandelschema bij dergelijke symptomen moet worden aangepast! Zelfs bij ernstige acne (acne conglobata) is het mogelijk om een goed evenwicht te vinden tussen het effect van de behandeling en de mogelijke complicaties.

Gaan de bovengenoemde symptomen ook nog eens gepaard met spier- en gewrichtspijn, hoofdpijn en ernstige vermoeidheid, meld dat dan onmiddellijk aan je behandelend arts en laat je bloedwaarden controleren! De volgende veranderingen kunnen namelijk optreden tijdens een behandeling met retinoïden:

• het gehalte aan cholesterol en triglyceriden in het bloed kan stijgen
• het gehalte aan HDL (High-density-lipoproteïne) in het bloed kan dalen
• het urinezuurgehalte in het bloed kan stijgen (hyperurikemie), wat gewrichtspijn kan veroorzaken
• het gehalte aan leverenzymen (ASAT en ALAT, ofwel aspartaat aminotranserase en alanine aminotransferase) in het bloed kan stijgen, wat tot leverfalen kan leiden
• er kan bloedarmoede ontstaan
• er kan leukopenie ontstaan (een tekort aan witte bloedlichaampjes, meer bepaald aan neutrofielen)

Tijdens een behandeling met retinoïden moet je in ieder geval om de drie maanden je bloed laten controleren. Krijg je echter klachten, dan moet je je bloed onmiddellijk laten prikken. Als je bloedwaarden veranderd zijn en je ontwikkelt bloedarmoede, leukopenie of leverfalen, moet de behandeling onmiddellijk worden stopgezet.

Denk eraan dat je huid tijdens een lokale behandeling met isotretinoïne makkelijk beschadigd raakt, omdat ze dunner wordt en uiterst doorlaatbaar. Om die reden voer ik geen huidbehandelingen uit tijdens een kuur met retinoïden, vooral niet als er sprake is van ernstige retinoïde dermatitis!

Voor de dagelijkse verzorging van je huid raad ik je ten zeerste aan om het volgende schema aan te houden:

• NET-APAX Cleansing gel 1AX – reinigingsgel
•  SOIN-APAX 3SA – verzachtend serum
• RED-APAX 4RA – verzachtend concentraat
• EQUA-DERM 7ED – crème voor de vette huid

Als je behoefte hebt aan extra hydratatie breng je de prebiotische crème DERMA-FILL 6DF aan vóór je de crème voor de vette huid gebruikt. Verder is het aan te raden om één tot twee keer per week het masker RED-APAX 5RA aan te brengen.

Gebruik tijdens een behandeling met isotretinoïne nooit exfolianten! Wees ook heel voorzichtig met het gebruik van Vita-Long 6VL. Dit is een bijzonder actief middel dat het verouderingsproces vertraagt en de talgproductie optimaliseert. Als je last hebt van retinoïde dermatitis kan het gebruik ervan onaangenaam aanvoelen.

Als je ondanks dit dagelijkse verzorgingsritueel last blijft hebben van een rode, droge en schilferende huid, wil dat niet zeggen dat de producten hun werk niet doen, maar dat de dosis isotretinoïne die je gebruikt te hoog is. Bespreek dit zeker met je behandelend arts.

Met dank aan Tiina Meder en Meder Beauty Benelux.